Hoành phi câu đối thờ gia tiên, hoành phi câu đối chúc tụng và giáo huấn… Tất cả những vấn đề này là cả một tâm hồn và tri thức của các bậc tiền nhân. Tuy nhiên với hậu bối, lớp trẻ ngày nay thì đây là một vấn đề hoàn toàn xa lạ. Một số bạn trẻ nghe đến hoành phi câu đối, cửa võng… thì cảm giác xa lạ và không hề hiểu biết hay có thể mường tượng được. Một vài thông tin dưới đây của chúng tôi sẽ giúp cho các bạn trẻ muốn hướng về nguồn cội sẽ dễ dàng nắm bắt thông tin nhất.
Hoành phi là bức thư họa
Thư họa có nghĩa là tranh chữ. Hoành phi tức là tấm biển ngang phô bày chữ nghĩa. Hiểu nôm na hoành phi chính là một bức tranh chữ được sơn son thiếp vàng hoặc khắc lên trên chất liệu bằng đồng hoặc gỗ, cũng có thể là đá. Người xưa dùng bức thư họa này để viết lên đó những câu hán cổ với ý nghĩa sâu rộng để bày tỏ thành kính, tâm tư và nguyện vọng của mình.
Ngày nay những bức hoành phi chủ yếu được làm từ đồ đồng mỹ nghệ hoặc gỗ để trang trí. Đối với các lặng mộ thì dùng bằng hình thức chạm khắc trên đá.
Tạo hình và các bức vẽ, chế tác hoành phi cũng rất khác nhau. Có khi chúng là hình chữ nhật, đôi lúc lại là hình cuốn thư, chiếc khánh… Hoành phi có thể là biển ngạch để định danh những địa danh nào đó như phủ của vua chúa, cung càn… Chúng cũng có thể là những ngôn từ hoa mỹ và có ý nghĩa sâu sộng để răn dạy con cháu. Đối lúc chúng lại là ước mơ của hậu duệ đời sau về tương lai tươi đẹp và vọng ngưỡng tiền nhân.
Các loại hoành phi phổ biến
Dựa trên những kiến thức mà chúng tôi vừa cung cấp ở trên thì hoành phi có thể chia làm hai loại
- Hoành phi câu đối dùng trong thờ cúng để trang trí tại bàn thờ gia tiên, nhà thờ tổ, văn miếu, đền chùa…
- Hoành phi câu đối dùng để trang trí. Chúng như là một lời dạy để răn con cháu, cũng có thể là những lời chúc tụng tân gia, mừng thọ để gia đạo an yên…
Dù theo hình thức nào thì hoành phi cũng được viết theo kiểu hoa lệ nhất và ngôn ngữ trang nghiêm nhất. Hiện nay hoành phi tồn tại nhiều nhất chính là ở Cố đô Huế và các tỉnh phía Bắc như Nam Định, nơi tạo ra những cái nôi của làng nghề đúc đồng.
Ở nhiều nhà vườn của Huế nổi tiếng với các bức hoành phi sơn son thiếp vàng. Ẩn hiện trong những ngôi nhà rường 3 gian 2 chái và cây cối xun xuê là những công trình kiến trúc cổ xưa từ ngàn đời.
Đến Huế các bạn trẻ có thể ghies từ đường Ngọc Sơn công chúa để khải thí Bức hoành phi Tế mỹ do Tổng đốc An Tĩnh Trần Đình Bá tặng cho phò mã Nguyễn Hữu Tiễn vào năm 1922. Nhà vườn Thả Om là một trong những nơi có nhiều bức hoành phi câu đối nhất hiện nay tại Huế.
Tạm kết
Giới trẻ ngày nay biết khá nhiều về các địa danh nổi tiếng trên thế giới để check in và sống ảo. Một số người quên đi thuần phong mỹ tục. Nếu vô tình Tết năm nay thấy cha mẹ chưng câu đối đỏ, trang bị những bức hoành phi ý nghĩa trên bàn thờ gia tiên thì cũng nên dành chút thời gian để lắng động nhé. Nếu bạn xem trà đạo của Nhật Bản, Phượng Hoàng Cổ Trấn của Trung Quốc, Kim chi của Nhật Bản như một nét nghệ thuật thì Việt Nam cũng có nhiều nét đẹp đáng tự hào trong đó có thư pháp và hoành phi câu đối. Hy vọng giới trẻ ngày càng tìm hiểu nhiều hơn về văn hóa Việt và không còn thờ ơ nữa.
Trả lời